De school is een mini-samenleving waarin kinderen en volwassenen dagelijks bij elkaar komen om te werken, te leren en te leven. Grote en kleine, dagelijkse en jaarlijkse rituelen kunnen helpen om de schoolcultuur, de gemeenschap en verbondenheid te versterken.
Bij het uitvoeren van en deelnemen aan rituelen oefenen we het schenken van aandacht, het nemen van tijd en het doen van moeite. Waardevolle vaardigheden in een tijd vol snelheid en nadruk op doelen en resultaten.
Wat een huis is voor de ruimte, dat is een ritueel voor de tijd. Door het herhalende karakter helpen rituelen om thuis en vertrouwd te raken in de tijd en het ritme van de weken, maanden en jaren.
Nadenken en spreken erover rituelen kan de uitvoering van de pedagogische opdracht van het onderwijs versterken. Zowel rituelen als pedagogiek gaan over het streven om een hechte gezelschap te willen zijn en de kunst van goed leven.
Samen met Onderwijs124 geef ik trainingen, lezingen en bieden we ontwerpsessies voor onderwijsprofessionals uit het basisonderwijs en mbo.
Ontwerpsessies en diensten:
Rituelen voor de school
Kunnen de jaarlijkse rituelen wel een opfrisbeurt gebruiken? Wil je beter aansluiten bij de diversiteit van de schoolpopulatie? Heb je het gevoel dat het beter kan maar kun je er de vinger niet opleggen?
Met een ontwerpsessie werk je samen aan een nieuwe invulling of versterking van een jaarfeest. Denk aan het Sinterklaasfeest, de gouden weken, het uitzwaaien van groep 8.
Of je bekijkt met je team vanuit betekenis, identiteit en pedagogische visie de hele jaarfeestencyclus om hem te herzien of te versterken.
Rituelen voor de klas
Elke leraar heeft zo zijn eigen grote en kleine rituelen in de klas. Ze kunnen helpen om de sociale cohesie van de groep te versterken en bijzondere momenten te markeren.
In een ontwerpsessie kun je bijvoorbeeld werken aan: jaarovergangen, verjaardagen, dagelijkse rituelen, afscheid, welkom.
Rituelen voor het team
Ook het team vormt een kleine gemeenschap met gebruiken en rituelen. Door op gezette tijden op een rituele manier stil te staan bij zaken die van belang zijn houd je de schoolvisie en onderlinge verbondenheid levend en vitaal.
In deze ontwerpsessie werk je aan rituelen die ingezet kunnen worden tijdens vergaderingen en studiedagen.
Neem contact op voor meer informatie, maatwerk en kosten.
Achtergrond informatie
De betekenis van rituelen
In een snel veranderende wereld bieden rituelen een gevoel van continuïteit en verbinding met het verleden, terwijl ze ons ook helpen om ons aan te passen aan de toekomst. Rituelen bieden:
Structuur en stabiliteit
Rituelen bieden een gevoel van voorspelbaarheid en zekerheid in ons dagelijks leven. Ze helpen ons om een routine te ontwikkelen en geven ons houvast.
Identiteit en gemeenschap
Rituelen versterken onze band met anderen en helpen ons om ons te identificeren met bepaalde groepen, zoals familie, vrienden of culturele gemeenschappen. Ze creëren een gevoel van saamhorigheid en verbondenheid.
Overgangsperiodes
Rituelen markeren belangrijke mijlpalen en overgangsmomenten in ons leven, zoals geboortes, huwelijken, en sterfgevallen. Ze helpen ons om deze momenten te begrijpen en te verwerken.
Betekenis en zingeving
Rituelen geven ons leven betekenis en zingeving. Ze bieden een manier om onze waarden en overtuigingen te uiten en te versterken.
Gezondheid en welzijn
Sommige rituelen, zoals meditatie, bidden of dagelijkse oefeningen, kunnen bijdragen aan ons fysieke, mentale en emotionele welzijn.
Vieren en herdenken
Rituelen helpen ons om belangrijke gebeurtenissen en prestaties te vieren en te markeren, evenals om geliefden en herinneringen te eren.
Onderwijsrituelen en burgerschapsonderwijs
Rituelen en feesten op de basisschool kunnen een waardevolle bijdrage leveren aan het behalen van burgerschapsdoelen van de SLO. Ze zijn namelijk een krachtige manier om sociale en culturele verbondenheid te stimuleren en leerlingen belangrijke waarden mee te geven. Hier zijn enkele mogelijkheden om rituelen impliciet of expliciet aan burgerschap te verbinden.
Lees verder..
Diversiteit en respect: Door feesten van verschillende culturen te integreren, kunnen leerlingen leren over diversiteit, respect en begrip voor andere tradities. Denk bijvoorbeeld aan het vieren van Diwali, Ramadan, Chinese Nieuwjaar, naast Kerst en Sinterklaas.
Gemeenschap en saamhorigheid: Rituelen zoals gezamenlijke vieringen of herdenkingen versterken het gevoel van samenhorigheid en het belang van bijdragen aan een gemeenschap. Het gezamenlijk vieren van successen, zoals sportdagen of creatieve projecten, laat zien hoe samenwerking tot resultaten kan leiden.
Sociale en emotionele ontwikkeling: Feesten en rituelen bieden mogelijkheden om emoties te begrijpen en te delen. Het herdenken van een historische gebeurtenis of het vieren van een mijlpaal helpt leerlingen empathie en reflectie te ontwikkelen.
Kennis van democratie en tradities: Door feesten en rituelen te koppelen aan burgerschapslessen, kunnen kinderen leren over democratische waarden, zoals vrijheid en gelijkheid. Bijvoorbeeld door een verkiezing voor de ‘feestcommissie’ te organiseren.
Identiteit en cultureel bewustzijn: Rituelen en feesten kunnen kinderen helpen hun eigen culturele identiteit te verkennen en die van anderen te waarderen, wat bijdraagt aan een gevoel van eigenwaarde en een open houding naar anderen.
Door rituelen en feesten bewust in te zetten en ze te koppelen aan de burgerschapsdoelen van de SLO, wordt een integrale en betekenisvolle leerervaring gecreëerd.
Onderzoek
Pedagogische Onderwijsrituelen komen voort uit een onderzoek dat ik deed voor de Master Kunsteducatie aan Artez in Zwolle.
Lees verder..